ท้องผูก
ท้องผูก เกิดจากการไม่ถ่ายอุจจาระนานหลายวันโดยเว้นระยะนานกว่าที่เป็นอยู่เป็นปกตินิสัย ทำให้อุจจาระแข็ง ถ่ายลำบาก
สาเหตุ ขาดการออกกำลังกาย รับประทานผัก ผลไม้น้อย ดื่มน้ำน้อย วิตกกังวล เป็นโรคริดสีดวงทวาร
การดูแลรักษาด้วยตนเอง
· ปรับพฤติกรรมในการถ่ายให้เป็นนิสัย ไม่กลั้นอุจจาระ ไม่รีบเร่งเกินไปขณะถ่าย
· ออกกำลังกายมากขึ้น
· ดื่มน้ำมากๆ กินผักผลไม้ให้มากขึ้น
· งดชา กาแฟ
· อาจให้ยาหรือสมุนไพรเพื่อช่วยระบาย แต่ไม่ควรใช้ติดต่อเกิน 7 วัน หรือเป็นประจำ เพราะจะทำให้ท้องผูฃกเป็นนิสัย ต้องคอยพึ่งแต่ยา
· ถ้าไม่หายท้องผูกใน 2 สัปดาห์ ควรปรึกษาแพทย์หรือเภสัชกรใกล้บ้าน
สมุนไพรประจำบ้าน
· มะขามแขก Cassia angustifolia Vahl.
แก้ท้องผูก : ใช้ใบมะขามแขกหนัก 2 กรัม หรือฝัก 10-15 ฝัก ต้มน้ำ 1 ถ้วย (250 ซี.ซี.) ดื่มก่อนนอน
· ชุมเห็ดเทศ Cassia alata Linn.
ยาระบาย : ใบแก่ตากแห้ง บดชงน้ำดื่ม
· แมงลัก Ocimum basilicum Linn. Forma citratum Back.
แก้ท้องผูก : ละลายเม็ดแมงลัก 1-2 ช้อนชา ลงในน้ำอุ่น 1 แก้ว จนเม็ดแมงลักพองตัวเต็มที่จนได้น้ำข้น ใส่น้ำตาลเล็กน้อย รับประทานครั้งละ 1 แก้ว ก่อนนอน
ยาจากสมุนไพรสำเร็จรูป
· ยาระบายมะขามแขก (Senna)
- จัดเป็นยาสามัญประจำบ้าน โดยให้รับประทานครั้งละ 2-4 เม็ด จะออกฤทธิ์ภายใน 2-6 ชั่วโมง หรือใช้รูปแบบชาสำเร็จรูปชงน้ำดื่ม หลังจากใช้ยานี้ อุจจาระหรือปัสสาวะ อาจเป็นสีเหลืองหรือแดง และห้ามใช้ในสตรีมีครรภ์หรือขณะมีประจำเดือน
· ชุมเห็ดเทศ (Cassia alata Linn.)
- เป็นยาผงจากใบชุมเห็ดเทศอบแห้ง บรรจุซองละ 3 กรัม
- วิธีใช้ ครั้งละ 1-2 ซอง ชงในน้ำร้อนเดือด 120 มล. ต่อซอง นาน 10 นาที ดื่มวันละครั้ง ก่อนนอน
- ปัจจุบันได้บรรจุในบัญชียาหลักแห่งชาติ พ.ศ.2542 (บัญชียาจากสมุนไพร) เพื่อใช้รักษาอาการท้องผูก
- ระมัดระวังการใช้ในเด็กอายุต่ำกว่า 12 ปี
ถ่ายพยาธิ
โรคพยาธิ เป็นโรคที่พบได้บ่อยในประเทศไทย แบ่งเป็น 2 กลุ่มใหญ่ๆ คือ พยาธิตัวกลม และพยาธิตัวแบน ซึ่งพยาธิตัวแบนจะฆ่าได้ยากกว่า ต้องใช้ยาฆ่าพยาธิเฉพาะหรือต้องใช้ยาในขนาดสูง
สำหรับพยาธิเส้นด้าย ตัวกลม อาจสังเกตได้จากการที่กินจุแต่น้ำหนักไม่ขึ้น หรือน้ำหนักลด อาจปวดท้องหรืออาเจียนบ่อยๆ โดยไม่ทราบสาเหตุ ถ้าเป็นพยาธิเส้นด้าย เด็กมักจะคันก้นตอนกลางคืน
การดูแลรักษาด้วยตนเอง
· รับประทานอาหารที่สุก สะอาด
· ล้างมือให้สะอาดก่อนรับประทานอาหารทุกครั้ง
สมุนไพรประจำบ้าน
· มะเกลือ Diospyros mollis Griff.
ขับพยาธิ : ใช้ผลดิบสดสีเขียว ไม่ช้ำ ไม่ดำ จำนวนเท่าอายุผู้ป่วย (1 ปีต่อ 1 ผล) แต่ไม่เกิน 25 ผล ตำ พอแหลก ผสมน้ำกะทิสด (2 ช้อนชาต่อมะเกลือ 1 ผล) คั้นเอาแต่น้ำ ดื่มให้หมดก่อน รับประทานอาหารเช้า ถ้า 3 ชั่วโมงแล้วยังไม่ถ่าย ให้ใช้ยาระบาย เช่น ดีเกลือ 2 ช้อนโต๊ะ ละลายน้ำดื่มตามลงไป
ข้อควรระวัง : ห้ามใช้ในเด็กอายุต่ำกว่า 10 ปี สตรีมีครรภ์ หรือหลังคลอดบุตร หรือผู้ที่เป็นโรคกระเพาะ อาหาร หรือกำลังปวดท้อง ถ้ามีอาการเวียนศีรษะ อาเจียน ตามัว ต้องไปพบแพทย์ทันที
· มะหาด (Artocarpus lakoocha Roxb.)
ขับพยาธิ : นำแก่นมะหาดมาต้มเคี่ยวกับน้ำ ช้อนฟองขึ้นมาตากแห้ง จะได้ผงสีเหลือง เรียกว่า “ผงปวกหาด” บดผงปวกหาดให้ละเอียด รับประทานกับน้ำสุกเย็น ครั้งละ 1-2 ช้อนชา ก่อนอาหารเช้า หลังจากนั้น 2 ชั่วโมง ให้รับประทานดีเกลือ หรือยาถ่ายตาม
· ฟักทอง Cucurbita moschata Decne. C. pepo Linn.
ยาจีน ใช้เป็นยาถ่ายพยาธิ
: ใช้เมล็ดฟักทองประมาณ 60 กรัม ทุบให้แตก ผสมกับน้ำตาลและนม หรือน้ำจนได้ 500 มล. แบ่งรับประทาน 3 ครั้ง ห่างกันทุก 2 ชั่วโมง หลังจากนั้น 2 ชั่วโมง ให้ รับประทานน้ำมันละหุ่งตาม
ยาจากสมุนไพรสำเร็จรูป
· ยาระบายมะขามแขก (Senna)
- เป็นยาเม็ด ใช้ถ่ายพยาธิตัวตืด และพยาธิไส้เดือน
: ผู้ใช้บางราย อาจมีอาการคลื่นไส้ ผื่นคันตามตัวหรือหน้า แต่ไม่มีรายงานพิษเฉียบพลัน
