กลิ่นปาก และ แผลในปาก
กลิ่นปาก เป็นภาวะที่ไม่พึงประสงค์เกิดได้หลายสาเหตุ เช่น แผลในปาก ปัญหาจากช่องเหงือกและฟัน โรคในทางเดินหายใจหรือหลอดอาหาร โรคกระเพาะอาการ แต่ที่พบได้บ่อยคือเกิดจากการทำความสะอาดภายในช่องปากไม่ดีพอ ทำให้มีเศษอาหารติดอยู่ตามซอกฟัน เมื่อรวมกับเชื้อแบคทีเรียจึงทำให้มีกลิ่นปากได้
แผลร้อนในหรือแอฟทัส (Aphthus ulcer) มีลักษณะเป็นแผลตื้นๆ ขอบแผลแดงตรงกลาง แผลเป็นสีขาวปนเหลือง ขึ้นที่เยื่อบุช่องปากบริเวณริมฝีปาก กระพุ้งแก้ม ลิ้น ในช่วง 2-3 วันแรก จะเจ็บและปวดมาก แผลมักหายเองภายใน 7-14 วัน ถ้าไม่มีอาการแทรกซ้อน พบมากในวัยรุ่นและวัยหนุ่มสาว และพบในผู้หญิงมากกว่าผู้ชาย โดยเฉพาะผู้หญิงในขณะใกล้มีประจำเดือน อาการแผลร้อนในนี้ยังไม่ทราบแน่ชัดว่าเกิดจากอะไร แต่เชื่อว่ามีความสัมพันธ์กับปฏิกิริยาของภูมิต้านทาน และมักเกิดขึ้นขณะที่มีความเครียดทางจิตใจ อาหารไม่ย่อย ท้องผูกหรือเป็นไข้เรื้อรัง
แผลเริม หรือเฮอรปีส์ (Herpes) เกิดจากเชื้อไวรัสเฮอร์ปีส์ มีลักษณะเป็นตุ่มน้ำใสเล็กๆ หลายตุ่ม แล้วแตกเป็นแผลตื้นๆ และเจ็บจะหายได้เองภายใน 7-10 วัน ส่วนมากจะขึ้นที่ริมฝีปาก ผู้ป่วยที่เป็นเริม มักจะไม่หายขาด จะเป็นๆ หายๆ และเป็นได้บ่อยเมื่อเป็นไข่หวัด มีประจำเดือน ถูกแดดนานๆ
การดูแลรักษาด้วยตนเอง
· รักษาความสะอาดในช่องปากให้ดีด้วยการแปรงฟันหรือบ้วนปากหลังรับประทานอาหารทันที (กรณีเป็นแผลในปากที่เกิดจากเริม ควรบ้วนปากด้วยน้ำเกลือบ่อยๆ)
· ดื่มน้ำมากๆ
· งดอาหารรสเผ็ดจัด เปรี้ยวจัด จนกว่าแผลจะหาย
· ถ้ามีไข้หรือปวดมากให้ยาหรือสมุนไพร แก้ไข้ แก้ปวด
· ป้ายแผลด้วยยาหรือสมุนไพรที่เตรียมสำหรับช่องปาก
· ถ้าเป็นเริมห้ามทาแผลด้วยครีม หรือเจลสเตียรอยด์ เพราะจะทำให้โรคลุกลามได้
· ถ้าแผลไม่หายใน 3 สัปดาห์ ควรไปพบแพทย์ใกล้บ้าน เพื่อตรวจหาสาเหตุอื่นๆ
สมุนไพรประจำบ้าน
· ฝรั่ง Psidium guajava Linn.
ช่วยลดกลิ่นปาก : ใช้ใบฝรั่งสดๆ ตากแดดพอหมาดๆ ย่างไฟพอหอม ชงน้ำดื่มเป็นประจำ หรือ เคี้ยวใบฝรั่งสด 2-3 ใบ หลังรับประทานอาหาร
· กานพลู Syzygium aromaticum (L.) Merr. & Perry.
ลดกลิ่นปาก ฆ่าเชื้อ แก้ปวด : ใช้กานพลู 2-3 ดอก อมหรือเคี้ยวแล้วคายทิ้
· พญายอหรือเสลดพังพอน Clinacanthus natans (Burm. f.) Lindau.
ใช้รักษาแผลในปาก และเริมที่ปาก : ใช้ใบแก่ ตำให้ละเอียดผสมกับเหล้าโรงหรือใช้ใบมาขยี้ทาบริเวณที่ เป็น
· ว่านธรณีสาร Phyllanthus pulcher Wall. ex Muell. Arg.
ใช้รักษาแผลในปาก : ใช้ใบแห้งบดกับผงพิมเสน
ยาจากสมุนไพรสำเร็จรูป
· ยาผงจากใบฝรั่ง
- เวลาใช้ต้องนำผงมาผสมน้ำแล้วอมบ้วนปากเพื่อระงับกลิ่นปากโดยเฉพาะ
· กลีเซอรีนพญายอ
- ใช้ทาปากบ่อยๆ วันละ 3-4 ครั้ง
- มีฤทธิ์ในการต้านทานการอักเสบ ต้านเชื้อจุลินทรีย์ เช่น เชื้อไวรัส และป้องกันการติดเชื้อ เช่น แผลร้อนใน (แผลแอฟตัส) แผลเริม แผลจากการบาดเจ็บ
· เจลใบบัวบก
- ใช้ทาบริเวณแผลหลังทำความสะอาด และฆ่าเชื้อแล้ว วันละ 1-2 ครั้ง
- มีฤทธิ์ต้านเชื้อจุลินทรีย์และช่วยสมานแผล
